حذف ارز نیمایی و آینده اقتصاد ایران؛ آیا تورم در راه است؟

زمان مطالعه: 3 دقیقه

حذف ارز نیمایی یکی از تحولات مهم ارزی در اقتصاد ایران است که از سوی بانک مرکزی با هدف تسهیل تجارت خارجی و مدیریت بازار ارز اجرا شده است. این تغییرات از ۲۴ آذر ۱۴۰۳ آغاز شده و مبادله ارز با نرخ مرکز مبادله ارز و طلا جایگزین نرخ نیمایی شده است. در این مقاله، به بررسی پیامدها و دیدگاه‌های مختلف درباره این تصمیم می‌پردازیم و تأثیرات احتمالی آن را بر اقتصاد ایران تحلیل می‌کنیم.

فهرست مطالب

ارز نیمایی چیست؟

ارز نیمایی به سامانه‌ای گفته می‌شود که توسط بانک مرکزی ایران برای مدیریت تبادل ارز و تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان با نرخ کنترل‌شده طراحی شده بود. این نرخ ارز معمولاً پایین‌تر از نرخ بازار آزاد تعیین می‌شد و هدف آن حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کنترل تورم بود.

جایگزینی ارز نیمایی با نرخ مرکز مبادله

بانک مرکزی ایران با حذف ارز نیمایی و جایگزینی آن با نرخ مرکز مبادله ارز و طلا، نرخ رسمی ارز را از ۵۴ هزار تومان به حدود ۶۲ هزار تومان افزایش داده است. این تغییر به‌منظور یکسان‌سازی نرخ ارز و کاهش رانت ناشی از چندگانگی نرخ‌ها صورت گرفته است.

اهداف سیاست حذف ارز نیمایی

1. یکسان‌سازی نرخ ارز

یکی از دلایل اصلی حذف ارز نیمایی، تلاش برای یکسان‌سازی نرخ ارز و کاهش مشکلات ناشی از چندنرخی بودن بازار است. چندنرخی بودن ارز منجر به ایجاد رانت و فساد می‌شود و این سیاست به دنبال حل این مشکلات است.

2. مدیریت شفاف‌تر بازار ارز

بانک مرکزی ایران قصد دارد با این اقدام، شفافیت بیشتری در بازار ارز ایجاد کند و از قیمت‌گذاری دستوری جلوگیری نماید.

دیدگاه‌های کارشناسی درباره حذف ارز نیمایی

حذف ارز نیمایی موافقان و مخالفانی دارد که هر کدام نظرات متفاوتی درباره پیامدهای این تصمیم دارند.

دیدگاه موافقان

حذف رانت و فساد: به گفته عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، این تصمیم گامی مثبت در حذف رانت و جلوگیری از فساد در بازار ارز است.
رشد بازار سرمایه: برخی کارشناسان معتقدند که یکسان‌سازی نرخ ارز می‌تواند منجر به رشد بازار بورس و جذب سرمایه‌گذاران جدید شود.

دیدگاه مخالفان

افزایش تورم: حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، افزایش نرخ ارز را تهدیدی برای معیشت مردم می‌داند و معتقد است که این سیاست می‌تواند موجب افزایش قیمت کالاهای اساسی و خدمات شود.
بی‌ثباتی بازار: برخی از کارشناسان اقتصادی نیز بر این باورند که این تصمیم ممکن است به بی‌ثباتی در بازار ارز و کاهش قدرت خرید مردم منجر شود.

پیامدهای حذف ارز نیمایی

1. تأثیر بر تورم

حذف ارز نیمایی و افزایش نرخ ارز رسمی احتمالاً منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات خواهد شد که می‌تواند فشار بیشتری بر معیشت مردم وارد کند.

2. تأثیر بر تجارت خارجی

این سیاست ممکن است تأثیرات مثبتی در تسهیل تجارت خارجی داشته باشد، اما هزینه‌های واردات را برای تولیدکنندگان افزایش می‌دهد.

3. رشد بورس

با افزایش نرخ ارز، شرکت‌های صادرات‌محور در بورس سودآوری بیشتری خواهند داشت که ممکن است باعث رشد شاخص‌های بورسی شود.

مقایسه حذف ارز نیمایی با نرخ مرکز مبادله ارز

ویژگی	ارز نیمایی	نرخ مرکز مبادله ارز
هدف اصلی	کنترل قیمت ارز و حمایت از واردات	یکسان‌سازی نرخ ارز و کاهش رانت
نرخ ارز (آذر ۱۴۰۳)	۵۴ هزار تومان	حدود ۶۲ هزار تومان
نوع مدیریت	کنترل‌شده و دستوری	بر اساس عرضه و تقاضا
شفافیت بازار	محدود و دارای چندگانگی نرخ	شفاف‌تر با نرخ واحد
تأثیر بر تورم	کنترل نسبی تورم	احتمال افزایش تورم در کوتاه‌مدت
رانت و فساد	ایجاد رانت ارزی به دلیل چندنرخی بودن	کاهش رانت به دلیل یکسان‌سازی نرخ‌ها
تأثیر بر تجارت خارجی	تسهیل واردات با ارز ارزان‌تر	افزایش هزینه واردات
تأثیر بر بازار سرمایه	تأثیر محدود	رشد شرکت‌های صادرات‌محور

کلام آخر

حذف ارز نیمایی و جایگزینی آن با نرخ مرکز مبادله ارز و طلا، اقدامی مهم در راستای اصلاح نظام ارزی کشور است. این سیاست می‌تواند گامی مثبت برای حذف رانت و فساد باشد، اما در عین حال پیامدهایی مانند افزایش تورم و فشار بر معیشت مردم را نیز به همراه دارد. آینده نشان خواهد داد که این تصمیم چه تأثیری بر اقتصاد ایران خواهد داشت.

حذف ارز نیمایی و آینده اقتصاد ایران؛ آیا تورم در راه است؟